អូសទូកកុំឲ្យលំអាន ចាប់ត្រីបានកុំឲ្យល្អក់ទឹក

ទំនងតែង

សេចក្តីផ្តើម- វដ្តទុក្ខ គឺទុក្ខទោសទាំងឡាយដែលវិលវល់ចុះឡើងប៉ះពាល់រាល់រូប­ឥតស្រាកស្រាន្ត។ដូច្នេះ បណ្តាល

អ្នកប្រាជ្ញគ្រប់សាសន៏ប្រានចងក្រង ជាបញ្ហា ជាសុភាសិត ជាបទចរិយាសាស្រ្តផ្សេ‌‌ៗ ដើម្បីជាឧសថរំលត់ទោសនឹង

ជាយានដឹកនាំគាំពារបុថ្ជនក្នុងលោកឲ្យជៀសផុតពីអន្លង់ទុក្ខ និងឧបសគ្គគ្រប់ជំពូកដែលកើតឡើងឥតទៀងទាត់។

ដូចយ៉ាងក្នុងច្បាប់ពាក្យចាស់ លោកទូន្មានថា’’អូសទូកកុំឲ្យលំអាន ចាប់ត្រីចានកុំឲ្យល្អក់ទឹក’’’។

          អត្ថានុរូប និង អត្ថបដិរូបរបស់សុភាសិត

          វគ្គទី១: អូសទូកកុំឲ្យលំអាន

          ‘’អូសទូក’’ នេះគឺទាញទូកពីគោកទៅដាក់ទឹក ។​ ‘’កុំឲ្យលំអាន’’

គឺកុំឲ្យមានស្នាមនៅលើដី ឬមានស្នាមនៅបាតទូក ព្រោះជាការនាំឲ្យសឹកដាច់បាតទូក ឬអន្តរាយធ្លុះធ្លាយទូកក៏មាន។

          អ្នកប្រាជ្ញចង់ទូន្មានថា;  កាលបើអូសទូកគឺប្រកបការអ្វីមួយយ៉ាងពិបាកដោយមានឧបសគ្គជាច្រើននៅរាំងរា

នោះត្រូវប្រយ័ត្ន’’អូសកុំឲ្យលំអាន’’គឺធ្វើការនោះទៅកុំឲ្យមានស្នាមពោលគឺកុំឲ្យមានសៅហ្មងមានរឿងរ៉ាវអ្វីផ្សេងៗ

ដែលអាចឲ្យទុក្ខទោសដល់ខ្លួន នៅវេលាកំពុងប្រតិបត្តិការនេះ។

          វគ្គទី២: ចាប់ត្រីបានកុំឲ្យល្អក់ទឹក

          គឺធ្វើម្តេចឲ្យបានត្រី​ ហើយទឹកនៅតែថ្លាដូចដើម​ អ្នកប្រាជ្ញចង់ទូន្មានថា​ បើយើងប្រាថ្នានឹង ‘’ចាប់ត្រី’’

គឺនឹងធ្វើអ្វីឲ្យបានលាភមានផលដល់យើងនោះ បើបានលាភហើយត្រូវប្រយ័ត្នកុំឲ្យមាន’’ល្អក់ទឹក’’គឺកុំឲ្យមាន

ការសៅហ្មងដិតដល់ខ្លួន. កុំឲ្យមានទុក្ខទោសដល់ខ្លួនក្នុងគ្រាក្រោយ។

ឧទាហរណ៏-​ ការដែលឃោសនាខាងបោះឆ្នោតរើសតំណាងរាស្ត្រជាការមួយធ្វើដោយពិបាក ព្រោះមាន

ឧបសគ្គជាច្រើនមករាំងរា។ នោះក្នុងការដែលឃើញថាពិបាកនេះ បេក្ខជនដែលនិយាយឃោសនាឲ្យរាស្ត្រ

បោះឆ្នោតជ្រើលខ្លួនជាតំណាង ត្រូវខំឆ្លងឲ្យផុតពីរការលំបាក ដោយឥតមានសេចក្តីសៅហ្មងដិតដល់ខ្លួន

គឺប្រយ័ត្នខំទាញខ្លួន ឲ្យចាកផុតនូវគំនរឧបសគ្គផ្សេងៗ ដោយគ្មានរឿងរ៉ាវអ្វី នឹងឲ្យទុកទោសដល់ខ្លួន

ក្នុងវេលាប្រតិបត្តិការនោះ។ បេក្ខជនដែលខំធ្វើឃោសនាយ៉ាងនេះ គឺដើម្បីនឹងឲ្យបានសំរេចបំណងមួយ

ឲ្យបានជាប់ឈ្មោះជាតំណាងរាស្ត្រ ប៉ុន្តែបេក្ខជននេះមិនត្រូវភ្លេចថា’’បើចាប់ត្រីបានកុំឲ្យល្អក់ទឹក’’គឺបើ

នឹងជាប់ឈ្មោះជាតំណាងរាស្ត្រ ក៏ជាប់ដោយត្រឹមត្រូវ ដោយដោយប្រព្រឹត្តិល្អស្អាត កុំឲ្យមានរឿងរ៉ាវផ្សេងៗ

ដែលត្រឡប់ជានាំខ្លួន’’ឲ្យល្អក់’’គឺកុំឲ្យទទូលកំហុសអ្វីមួយមកវិញបាន។

ម្យ៉ាងទៀតឯអ្នកជំនួញ​វូវអ្នករាជការគ្រប់ជានថ្នាក់ ក៏ត្រូវខំបំពេញកិច្ចការរបស់ខ្លួនរៀងៗខ្លូន ដោយជៀសវាង

កុំឲ្យមានការសៅហ្មងដិតដល់ខ្លួនបាន។​ ដែលនឹងបានផលទៀត

ក៏កុំឲ្យល្អក់គឺបានមកដោយសុខមិននាំឲ្យរំខានចិត្ត។

សេចក្តីបញ្ចប់-  កិច្ចការសព្វសារពើដែលយើងបំរុងនឹងធ្វើឬដែលបានចាប់ធ្វើទៅហើយក៏ដោយ តោងខំអូស

ខំទាញខំប្រយុទ្ឋឲ្យដល់ត្រើយដោយប្រុងប្រយ័ត្នជាដរាប កុំឲ្យការនោះហុចទុក្ខទោសមកដល់ខ្លួនវិញ។

គន្លឹះនៃភាពជោគជ័យ

បើចង់ទទួលបាននូវភាពជោគជ័យ គប្បីបតិបត្តិតាមគន្លឹះសំខាន់ដូចតទៅនេះគឺៈ-

១.ត្រូវមានសេចក្តីសង្ឃឹម, បើមនុស្សយើងគ្មានក្តីសង្ឃឹមជីវិតក៏នឹងក្រៀមក្រោះស្វិតក្រញ៉ង់
រកកលក្សិណក្ស័យប្រៀបដូចត្រីដែលត្រូវគេញែកចេញពីទឹកនឹងត្រូវក្រៀមស្វិតក្សិណក្ស័យ
យ៉ាងពិតប្រាកដតែមនុស្សយើងមានភាពផ្សេងគ្នាពីត្រី ត្រង់ដែលថាត្រីមានត្រឹមតែទឹកក៏គ្រប់
គ្រាន់ហើយ តែសេចក្តីសង្ឃឹមរបស់មនុស្សយើងគ្មានព្រំដែនកំណត់ទេ វាពង្រីកខ្លួនកាន់តែ
ធំឡើងជារឿយៗ បើចង់ឲ្យសេចក្តីសង្ឃឹមប្រាកដចេញមកជាការពិត យើងត្រូវបន្ថែមថាមពល
ឲ្យខ្លួនឯងជាមុនសិន ដោយការអានសៀវភៅឫតម្រាឲ្យបានច្រើន។

២.ឧត្តមគតិ, មនុស្សយើងមានជីវិតរស់នៅដោយសេចក្តីសង្ឃឹមហើយសេចក្តីសង្ឃឹមនេះ
ក៏គួរតែជាសេចក្តីសង្ឃឹមដ៏ធំធេងខ្ពង់ខ្ពស់។សេចក្តីសង្ឃឹមប្រភេទនេះឯងគឺជាឧត្តមគតិដែល
យើងបានតម្កល់ទុក។

៣.មានភាពជឿជាក់,កាលបើមានសេចក្តីសង្ឃឹម មានឧត្តមគតិហើយ ក៏ត្រូវមានភាពជឿជាក់
លើខ្លួនឯងថែមទៀត ដោយជឿថាយើងអាចសម្រេចបាននូវភារកិច្ចយ៉ាងរលូនជាក់ជាមិនខាន។
ជឿជាក់ថាយើងអាចយកឈ្នះសេចក្តីលំបាកឧបសគ្គទាំងពួងបាន ហើយប្រសិនបើសូម្បីតែ
យើងខ្លួនឯង ក៏មិនជឿជាក់លើខ្លួនឯងផង តើនឹងឲ្យអ្នកដទៃមកជឿជាក់លើយើងដូចម្តេចទៅ?

៤.ត្រូវមានសេចក្តីឧស្សាហ៍ព្យាយាម,ពិតណាស់ សេចក្តីឧស្សាហ៍ព្យាយាមគឺជាគន្លឹះសំខាន់
បំផុតក្នុងការកាត់ក្តីថានឹងទទួលបានជោគជ័យឫក៏អត់ ប្រសិនបើយើងមានសេចក្តីសង្ឃឹម
ឧត្តមគតិ និងការជឿជាក់ហើយ តែបើខ្វះឫប្រាសចាកសេចក្តីឧស្សាហ៍ព្យាយាមហើយនោះ
គម្រោងគ្រប់យ៉ាងក៏អាចនឹងត្រូវដួលរលំបាន។

៥.ត្រូវមានគោលដៅ, មិនថាធ្វើអ្វីក៏ដោយយើងត្រូវមានគោលដៅ បើគ្មានគោលដៅក៏នឹង
ស្រពិចស្រពិលដូចមនុស្សខ្វាក់អ៊ុំទូកក្នុងស្ទឹង គឺមិនព្រមដល់ត្រើយសោះ។ គោលដៅរបស់
យើងគប្បីច្បាស់លាស់ត្រឹមត្រូវ រុងរោចន៍ សុទិដ្ឋិនិយមប្រឹងប្រែងអត់ធនប្រណាំងប្រជែងឈាន
ទៅមុខ កាលបើគោលដៅប្រាកដដូច្នេះ រមែងទទួលបាននូវជោគជ័យយ៉ាងពិតប្រាកដ។

ពួកយើងយុវជន ប្រៀបបានទៅនឹងកង់ចក្រនៃយុគសម័យជាសសរទ្រូងនៃសង្គម ជាទាយាទ
របស់ប្រទេសជាតិ។ យើងត្រូវតែជាមនុស្សរឹងមាំអាចជួយជ្រោមជ្រែងប្រទេសជាតិបាន អាច
ធ្វើការងារបានយ៉ាងពេញទំហឹង។យើងសង្ឃឹមធ្វើការងារដែលធំតែមិនប្រាថ្នាចង់ធ្វើតែជាអ្នកធំ
ជាចៅហ្វាយជានាយគេ។ ភាពជឿជាក់របស់យើងរឹងមាំដូចពេជ្រមានសេចក្តីព្យាយាមមាន
គោលដៅដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់រុងរោចន៍ យើងនឹងទទួលបាននូវភាពជោគជ័យយ៉ាងពិតប្រាកដ។

ក្ដៅ​ស៊ី​រាក់ ត្រជាក់​ស៊ី​ជ្រៅ

និយមន័យៈ ទង្វើ​ដោយ​ភ្លើង​កំហឹង​បាន​ផល​តិច​ជាង​ទង្វើ​ដោយ​អារម្មណ៍​ស្ងប់ ។
អត្ថាធិប្បាយ
អត្ថានុរូប

ក្ដៅ​ស៊ី​រាក់ៈ ម្ហូប​អាហារ​ដែល​នៅ​ក្ដៅ គេ​ហូប​បាន​តិចៗ សើៗ លើ​មាត់​ចាន គេ​មិន​អាច​លូក​ជ្រៅ​បាន​ទេ ព្រោះ​វា​នាំ​ឲ្យ​រលាក​មាត់ ។

ត្រជាក់​ស៊ី​ជ្រៅៈ ម្ហូប​អាហារ​ដែល​ត្រជាក់​ គេ​ហូប​បាន​ច្រើនៗ គេ​អាច​ចូក​លូក​ជ្រៅ​បន្តិច​ក៏​បាន ព្រោះ​វា​ត្រជាក់ មិន​នាំ​ឲ្យ​រលាក​មាត់​ទេ ។
អត្ថប្បដិរូប

មនុស្ស​ដែល​មាន​អារម្មណ៍​ឆាប់​មួរម៉ៅ​ក្ដៅ​ក្រហាយ គេ​ហៅ​មនុស្ស​ចិត្ត​ស្រាល ។ មនុស្ស​នេះ​ បើ​ធ្វើ​ការ​អ្វី​ឲ្យ​តែ​ទាស់​ចិត្ត​បន្តិច គេ​ច្រលោត​តោតតូង បោក​ប្រាស់​ខូច​ខ្ទេច​ខ្ទីរ​អស់ ។

បើ​គេ​និយាយ​ស្ដី​ទៅ​នឹង​អ្នកណា​ម្នាក់ ហើយ​គេ​ធ្វើ​ឲ្យ​ថ្នាំង​ថ្នាក់​ចិត្ត​តែ​បន្តិច​ គេ​មាន​ប្រតិកម្ម​តប​ត បង្ក​ហេតុ​បណ្ដាល​ឲ្យ​មាន​រឿង​ឈ្លោះ​ប្រែក​គ្នា​ភ្លាម ព្រោះ​គេ​មិន​សូវ​ចេះ​អត់ធ្មត់ សង្កត់​ចិត្ត​ទេ បើ​មាន​ការ​ត្រូវ​ទៅ​និយាយ​ពឹង​ពាក់​គេៗ​មិន​សូវ​ជួយ​យក​អាសារ​ទេ ។

រីឯ​មនុស្ស​ដែល​មាន​អធ្យាស្រ័យ​ត្រជាក់ គេ​ហៅ​មនុស្ស​ចិត្ត​ធ្ងន់ ។ មនុស្ស​នេះ បើ​ធ្វើ​ការ​អ្វី ទោះ​បី​មាន​ខូចខាត​បន្តិច​បន្តួច គេ​ចេះ​អត់ធ្មត់ រួច​ធ្វើ​ត​ទៅ​ទោត​ទាល់​តែ​បាន​សម្រេច​ផល ។

មនុស្ស​ចិត្ត​ត្រជាក់ បើ​ទៅ​និយាយ​កិច្ចការ​អ្វី​នឹង​អ្នក​តូច អ្នក​ធំ ច្រើន​បាន​សម្រេច​ផល ព្រោះ​គេ​ចេះ​ប្រើ​សម្ដី​ទន់​ភ្លន់ សុភាព​រាបសារ​គួរ​ឲ្យ​អាណិត ។

ម្យ៉ាងទៀត បើ​អ្នក​ធំ ឬ​ចៅហ្វាយ​នាយ​ស្ដី​បន្ទោស​ឲ្យ​គេៗ​ចេះ​បន្ទន់​ឥរិយាបថ អង្វរ​ក​ទាល់​តែ​គេ​ទន់​ចិត្ត​អាណិត​អាសូរ យក​ទោស​លែង​កើត ៕

ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​ខ្មែរ ភាគ​រឿង​ព្រេង​និទាន និង​តាម​រយៈ​សិលាចារិក ទំព័រទី១

ដោយ​: រស់ ចន្ដ្រាបុត្រអារម្ភកថា :
នៅ​ប្រទេស​ខ្មែរ​យើង​ ​គេ​សង្កេត​ឃើញ​ជា​ទូទៅ​ថា​ ​បងប្អូន​ខ្មែរ​មួយ​ភាគ​ធំ​ ​តាំង​តែ​ពី​អ្នកស្រែ​ចម្ការ​រហូត​ដល់​នាម៉ឺន​មុខមន្ត្រី​ ​អ្នកនយោបាយ​មាន​យស​សក្ដិ​ធំ​ ​គេ​មិនសូវ​ឲ្យ​តម្លៃ​ ​និង​មិនសូវ​និយម​យក​ចិត្ដ​ទុក​ដាក់​ត្រិះ​រិះ​ពិចារណា​ ​ចង់​ដឹង​ចង់​ស្គាល់​អំពី​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ជាតិ​ ​ដែល​ជា​ឫស​គល់​ ​ជា​ពូជសាសន៍​ ​និង​ជា​ព្រលឹង​ជាតិ​របស់​ខ្លួន​ឡើយ ។

ចំណែកឯ​ការ​ ចង​ចេះ​ចាំ​ ​រៀនសូត្រ​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ខ្មែរ​ឲ្យ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​តាម​ក្បួនខ្នាត​វិញ​ក៏ ​យើង​មិនសូវ​មាន​ដែរ ។​ ​អ្វីៗ​ដែល​គេ​បាន​ចង​ចាំ​ខ្លះ​នោះ​ ​គឺ​បាន​ទទួល​មក​អំពី​ការ​ឮ​សូរ​ ​ការ​ស្ដាប់​តាម​ពាក្យពេចន៍​ ​ការ​និទាន​រៀបរាប់​ពី​មាត់​មួយ​ទៅ​មាត់​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ ។​ ​ការ​ចង​ចាំ​ទាំងនេះ​មាន​លក្ខណៈ​ស្រពិចស្រពិល​ ​មិន​បាន​ច្បាស់លាស់​ទេ ។​ ​ដែល​ជា​ហេតុ​នាំ​មក​នូវ​ផល​អាក្រក់​គ្រប់​បែប​យ៉ាង​ចំពោះ​ខ្លួនឯង​ផ្ទាល់​ ​ក៏​ដូច​ជា​ចំពោះ​ប្រទេស​ជាតិ​ទៅ​អនាគត​ដែរ ។​ ​បុព្វហេតុ​ធំ​គឺ​បណ្ដាល​មក​ពី​យើង​ខ្វះ​សៀវភៅ​ក្បួនខ្នាត​សម្រាប់​សិក្សា​ ​ហើយ​អ្នក​អប់រំ​បង្ហាត់​បង្រៀន​ដែល​មាន​សម្ថភាព​ក៏​មាន​មិន​ច្រើន ។​ ​កំហុស​នេះ​ ​គេ​មិន​អាច​ជះ​ ​និង​ទម្លាក់​ទៅ​លើ​ប្រជានុរាស្ដ្រ​ខ្មែរ​ទាំង​ស្រុក​ឡើយ ។​ ​នេះ​ជា​កំហុស​នយោបាយ​របស់​អ្នកដឹកនាំ​នគរ​ ​ដែល​ខ្វះ​ការ​ពិចារណា​ ​ឬ​មិន​ឲ្យ​តម្លៃ​ទៅ​លើ​ការ​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​អប់រំ​ណា​ដែល​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​ ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ ​និង​វប្បធម៌​របស់​ខ្លួន​ ​មិន​បាន​រៀបចំ​ផែនការ​នយោបាយ​អប់រំ​ផ្នែក​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ប្រទេស​ជាតិ​នោះ ​ក៏​ដូច​ជា​បាន​បំផ្លិចបំផ្លាញ​ ​កំទេច​ព្រលឹង​របស់​ជាតិ​ខ្លួនឯង​ដែរ ។​ ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ប្រទេស​ជាតិ​នោះ​ ​មាន​តែ​សំបក​រូបរាង​ខាងក្រៅ​ ​មាន​តែ​ខ្លួន​ប៉ុណ្ណោះ​ ​តែ​គ្មាន​ព្រលឹង​ ​គ្មាន​វិញ្ញាណ​ ​និង​គ្មាន​អត្ដសញ្ញាណ​អ្វី​ទាំងអស់ ។​ ​កង្វះ​នយោបាយ​ពិតប្រាកដ​ក្នុង​វិស័យ​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ ​និង​វប្បធម៌​ជាតិ​ ​អាច​នាំ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យ​យល់​ច្រឡំ​ខុស​ ​មិន​ស្គាល់​តម្លៃ​ ​បំភ្លេច​ចោល​អស់​នូវ​អ្វី​ដែល​ជា​ព្រលឹង​ជាតិ ។​ ​គ្រានោះ​ ​ខ្មែរ​នឹង​បែរជា​នាំ​គ្នា​ឲ្យ​តម្លៃ​ ​សរសើរ​ ​គោរព​កោតខ្លាច​អ្វី​ដែល​ជា​មនោគម​វិជ្ជា​ ​និង​វប្បធម៌​បរទេស ។​ ​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ ​និង​វប្បធម៌​ខ្មែរ​ ​និង​ត្រូវ​គេ​បន្ថោក​មាក់ងាយ​ ​មិន​រាប់អាន​ ​លើក​ស្ទួយ​ដំកើង​ឲ្យ​តម្លៃ​ឡើយ ។​ ​តើ​នរណា​នឹង​យក​ចិត្ដ​ទុក​ដាក់​ ​ឬ​នឹង​ហ៊ាន​យកអាយុ​ជីវិត​ ​ជោគវាសនា​អនាគត​របស់​ខ្លួន​ផ្ទាល់​ទៅ​ប្រថុយ​ដាក់​ប្ដូរ​ ​សម្រាប់​ថែរក្សា​ ​និង​ការពារ ?…គ្រានោះ​ ​អ្នក​សិក្សា​ ​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​សាស្ត្រាចារ្យ​ ​គ្រូបង្រៀន​ ​អ្នក​អប់រំ​ ​និង​អ្នកនិពន្ធ​ក៏​គ្មាន​ ​អ្នក​បោះពុម្ពផ្សាយ​សៀវភៅ​ក៏​គ្មាន​ ​ហើយ​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ ​និង​វប្បធម៌​ ​ក៏​ត្រូវ​រលាយ​ដែរ ។

ជា​ ខ្មែរ យើង​មាន​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​ជាង​ពីរ​ពាន់​ឆ្នាំ​មក​ហើយ ។​ ​ការ​មិន​យក​ចិត្ដ​ទុកដាក់ ការ​បំភ្លេច​ចោល​នូវ​ប្រវត្ដិ​របស់​ជាតិ​ខ្លួន អាច​ចាត់ទុកជា​កំហុស​មួយ​ធ្ងន់​ណាស់​នៅ​ចំពោះ​មុខ​វិញ្ញាណក្ខន្ធ​ជីដូន​ជីតា ​បុព្វបុរស​យើង ។​ ​ដូចនេះ​ ​យើង​ជា​កូន​ខ្មែរ​ ​ត្រូវ​នាំ​គ្នា​ស្វាធ្យាយ​រៀនសូត្រ​ ​ឲ្យ​បាន​ចេះ​ចង​ចាំ​ច្បាស់លាស់​ ​ដើម្បី​ទុក​យក​មក​ស្រាវជ្រាវ​ ​រិះគិត​ថ្លឹងថ្លែង​ពិចារណា​ ​ហើយ​ដកស្រង់​យក​មក​ធ្វើ​ជា​មេរៀន​សម្រាប់​បច្ចុប្បន្នកាល​ផង​ ​និង​សម្រាប់​អនាគត​កាល​ផង ។​ ​អ្វី​ដែល​នឹង​ត្រូវ​កើត​ក្នុង​អនាគតកាល​ ​សុទ្ធតែ​មាន​ជាប់ជំពាក់​ទាក់ទង​ចេញ​មក​អំពី​គ្រប់​សកម្មភាព​ ​គ្រប់​អំពើ​ ​ឬ​គ្រប់​បញ្ហា​នយោបាយ​បច្ចុប្បន្ន ។​ ​ហើយ​អ្វី​ដែល​កំពុង​តែ​កើត​ក្នុង​បច្ចុប្បន្ន​ ​មិនមែន​កើត​ដោយ​ចៃដន្យ​ដោយ​

ឯកសារ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​​ជាង​​១​សែន​ទំព័រ​ ត្រូវ​បាន​ដាក់​ផ្សព្វផ្សាយ​តាម​ប្រព័ន្ធ​អ៊ីនធឺណិត​

ឯកសារ​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​វប្បធម៌ និង​​អរិយធម៌​ខ្មែរ​ជាង​១​សែន​​ទំព័រ​ ដែល​ត្រូវ​បាន​បើក​កាយ​រើ​ឡើង​វិញ​ដោយ​លោក​បណ្ឌិត​ មីសែល​ ត្រាណេ​ សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​​និង​វប្បធម៌​ខ្មែរ​ ត្រូវ​បាន​​ដាក់​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ​ នៅ​តាម​ប្រព័ន្ធ​អ៊ីនធឺណិត។

ចាងហ្វាង​កាសែត​​ អនឡាញ​ Cambodia Express News និង​ជា​ប្រធាន​ក្លឹប​អ្នកកាសែត​កម្ពុជា​លោក​ ប៉ែន​ សមិទ្ធិ​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ក្នុង​សន្និសីទ​សារព័ត៌មាន​​មួយ​នៅ​​ឯ​ក្លឹប​អ្នក​កាសែត​​កម្ពុជា​ កាល​ពី​ព្រឹក​ថ្ងៃ​ពុធ​ថា​ បច្ចេកវិទ្យា​ព័ត៌មាន​នឹង​​ដើរ​តួនាទី​យ៉ាង​សំខាន់​ ក្នុង​ការ​​ស្ដុក​ទុក​​នូវ​ឯកសារ​​ជា​ច្រើន។ លោក​ថ្លែង​ថា "រឿងរ៉ាវ​គ្រប់​យ៉ាង​ ​ដែល​មាន​ទាក់ទង​ និង​អត្តសញ្ញាណ​ខ្មែរ​ នឹង​ត្រូវ​​ដាក់​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​អ៊ីនធឺណិត​ ដែល​មាន​​អាសយដ្ឋាន​ www.cen.com.kh "។

លោក​ ប៉ែន​ សមិទ្ធិ​ បញ្ជាក់​ទៀត​ថា​ កាសែត​អនឡាញ​ នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​​ឃ្លាំង​ស្ដុក​រាល់​ទិន្នន័យ​ ​និង​ឯកសារ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ និង​អរិយធម៌​របស់​កម្ពុជា​ ហើយ​ក្រុម​ការងារ​របស់​លោក​ កំពុង​ប្រមូល​ឯកសារ​​ដែល​មាន​សារសំខាន់​​ទាំង​នោះ។ លោក​បញ្ជាក់​ថា​ "វា​ជា​ឱកាស​មួយ​ដែល​​កម្ពុជា​ មាន​ឃ្លាំង​វប្បធម៌​ និង​អរិយធម៌​មួយ​សម្រាប់​​ឲ្យ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ និង​​អន្តរជាតិ​​ស្រាវជ្រាវ​ ពី​អ្វី​ដែល​​ជា​របស់​ខ្មែរ​ពិតប្រាកដ"។

លោក​ប៉ែន សមិទ្ធិ​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា​ រាល់​ឯកសារ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ និង​អរិយធម៌​ខ្មែរ​ទាំង​នោះ​ គឺ​សុទ្ធ​តែ​ជា​ការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​បណ្ឌិត​ មីសែល ត្រាណេ​ ដែល​រហូត​មក​ដល់​ពេល​ គឺ​មាន​ជាង​១​សែន​ទំព័រ​ហើយ​​ដែល​​បាន​បង្ហោះ​តាម​វេបសាយ។

លោក​បណ្ឌិត​ មីសែល​ ត្រាណេ​ អាយុ​៦៦​ឆ្នាំ​ ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ និង​វប្បធម៌​ ដែល​បាន​ស្រាវជ្រាវ​ឯកសារ​​ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​​ជាង​៤០​ឆ្នាំ​មក​ហើយ​ បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា​​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ភាគច្រើន​​ នៅ​មិន​​ទាន់​បាន​​ស្គាល់​នូវ​វប្បធម៌​ និង​អរិយធម៌​របស់​ខ្លួន​​ ឲ្យ​បាន​ច្បាស់លាស់​​ និង​ស៊ីជម្រៅ​នៅ​ឡើយ​ទេ។ លោក​​បណ្ឌិត​បញ្ជាក់​ថា​ "គ្មាន​វប្បធម៌​ណា​ដែល​ពុំ​​មាន​ការ​ចងចាំ​​នោះ​ទេ"។ ការ​ចងក្រង​ឯកសារ និង​ជីក​កកាយ​នូវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ពិតប្រាកដ ដែល​​ស្ទើរ​តែ​កប់​បាត់​ និង​ត្រូវ​រក្សា​ទុក​​ដើម្បី​ជា​ភស្តុតាង​មួយ​ សម្រាប់​​ប្រជាជាតិ​ខ្មែរ​ កូន​ខ្មែរ​និង​អន្តរជាតិ​ ឲ្យ​បាន​ស្វែង​យល់​ តាម​បច្ចេកវិទ្យា​អ៊ីនធឺណិត។

លោក​បណ្ឌិត​ មីសែល​ ត្រាណេ​ បាន​ថ្លែង​ថា​ "ខ្ញុំ​នឹង​ខិតខំ​ស្រាវជ្រាវ​​ឯកសារ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ អរិយធម៌​ខ្មែរ​បន្ថែម​ទៀត​ នៅ​ចន្លោះ​ពេល​ដែល​ខ្ញុំ​​មាន​ជីវិត​ ដើម្បី​ទុក​នៅ​ក្នុង​ឃ្លាំង​ឯកសារ​ដ៏​សំខាន់​មួយ​នេះ​ ទុក​ឲ្យ​កូន​​ខ្មែរ​ជំនាន់​ក្រោយ​ បាន​ស្វែង​យល់​ពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ វប្បធម៌​ អរិយធម៌​របស់​ខ្លួន"។ លោក​ថ្លែង​ទៀត​ថា​ ខ្ញុំ​មាន​មហិច្ឆតា​ ឲ្យ​អន្តរជាតិ​ បាន​ស្គាល់​​នូវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​ និង​អរិយធម៌​ខ្មែរ​ពិតប្រាកដ។ ខ្ញុំ​មាន​​មហិច្ឆតា​ចង់​ថែរក្សា​វប្បធម៌​ខ្មែរ​ វា​ជា​អាវុធ​មួយ​ដែល​​គ្មាន​ផ្សែង​ សម្រាប់​អភិវឌ្ឍន៍​ប្រទេស"។

លោក​ប៉ែន​ សមិទ្ធិ​ បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​ទាំងអស់​ ចូល​រួម​វិភាគទាន​​នៅ​ក្នុង​ការ​ថែរក្សា​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​វប្បធម៌​ និង​អរិយធម៌​ខ្មែរ​ ទាំង​ការ​ផ្ដល់​នូវ​ឯកសារ​នានា​ និង​ថវិកា​មួយ​ចំនួន​ ដើម្បី​​ជា​ការ​ជួយ​ដល់​ដំណើរការ​ស្រាវជ្រាវ​របស់​លោក​បណ្ឌិត​ មីសែល​ ត្រាណេ៕

មរតក​របស់​ម៉ែ​ឪ

មានអ្នកដែលតែងតែពោល ទំនងជាអន់ចិត្តថា “ខ្លួនជាមនុស្សអភ័ព្វ ព្រោះម៉ែឪ ជីដូនជីតាមិនបានឲ្យនូវមរតក​ដូចជាអ្នកដទៃ ម៉្លោះហើយត្រូវប្រឹងប្រែងដោយកម្លាំងរបស់ខ្លួនឯង” ។

តាមពិត អ្នកដែលពោលដូច្នេះ គឺជាអ្នកមានការយល់ខុសទៅលើការពិត ព្រោះគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែបានទទួលនូវមរតក​ពីបុព្វជនរបស់ខ្លួនដូចៗ គ្នា គឺបានអវយវៈខ្លួនប្រាណដៃជើងក្បាលមុខមាត់ រហូតដល់សតិបញ្ញាដែលមាតាបិតា​បានបង្វឹកបង្ហាត់ ។ តិចគ្នាណាស់ដែលកើតមកហើយ ត្រូវពិកល្យពិការខុសធម្មតានោះ ។

អវយវៈរាងកាយព្រមដោយសតិបញ្ញាដែលគ្រប់គ្នាបានមាននេះនោះ ជាសម្បត្តិដ៏ប្រសើរជាទីបំផុត គឺវិសេសជាង​ទ្រព្យមរតកណាៗ ទាំងអស់ ព្រោះគ្រប់គ្នាបានប្រើសម្បត្តិដែលជាប់តាមខ្លួននេះ ធ្វើការចិញ្ចឹមជីវិតខ្លួនឯងបានជា​រៀងរហូត ទាំងជាគ្រឿងសាងសេចក្តីសុខដែលពិតប្រាកដឲ្យដល់ខ្លួនឯងទៀតផង ។

មាសប្រាក់ផ្ទះសំបែងទីកន្លែងស្រែចម្ការ ដែលសន្មតថាជាសម្បត្តិនោះ រមែងមានវិបត្តិផ្លាស់ប្តូរប្រែប្រួលជាខាង​ក្រោយ ទាំងមិនអាចនាំយកទៅទិញដូរឲ្យបាននូវសេចក្តីស្ងប់ចិត្តផងឡើយ ។ ចំណែករាងកាយសតិបញ្ញាជា​ទ្រព្យសម្បត្តិជាប់តាមខ្លួន បើអ្នកមានបញ្ញានាំយកទៅប្រើឲ្យជាប្រយោជន៍ រមែងទទួលបាននូវសេចក្តីស្ងប់ចិត្ត ដែលចាត់ថាជាសេចក្តីសុខដែលពិតប្រាកដរហូតតទៅ ។

ព្រោះដូច្នោះ យើងចូររីករាយចិត្តក្នុងសម្បត្តិដែលខ្លួនមានដោយការនឹករលឹកយ៉ាងធ្ងន់ចិត្តថា “រាងកាយ អវយវៈ សតិបញ្ញា និងជីវិត ទាំងអស់នេះសុទ្ធតែជាមរតករបស់មាតាបិតានៃយើង ដែលលោកបានប្រគល់ឲ្យមក” ហើយ​ចូរព្យាយាម ប្រើប្រាស់គ្រប់យ៉ាងនូវរបស់ដែលមានឲ្យកើតប្រយោជន៍ពិតប្រាកដដល់ខ្លួនឯង កុំរវល់តែអង្គុយគិត ដេកគិត ហើយអន់ចិត្តថាខ្លួនអភ័ព្វ ដែលវាជាការនាំឲ្យខូចពេលវេលា ប្រាសចាកនូវប្រយោជន៍ ។

បទពិចារណា

២១-បើសម្លឹងមើលអ្នកដទៃក្នុងរឿងល្អ រមែងឃើញនូវផ្កាកុលាប តែបើសម្លឹងមើលក្នុងរឿងអាក្រក់ រមែងឃើញបន្លា ។

២២-សេចក្តីអត់ធន់ គឺជាអំណាច និងជាកម្លាំងដ៏ពិសេស ដែលយើងត្រូវប្រើជាមួយមនុស្សណា ដែលយើងត្រូវការនឹងយកឈ្មះមនុស្សនោះ ដូចពាក្យថា ‍‍«អំណត់មានអំណាច» ។

២៣-ការរៀនសូត្រស្វែងរកការចេះដឹង ជាចក្ខុរបស់ចិត្ត ។

២៤-ដរាបណា យើងនៅមានការស្រលាញ់ស្អប់ ដរាបនោះយើងមិនទាន់មានការចេះដឹងសព្វគ្រប់ទេ ។

២៥-ឋានៈទាប មិនមែនគួរឲ្យរង្កៀសទេ ដែលគួរឲ្យរង្កៀសនោះ គឺការអត់សមត្ថភាពក្នុងឋានៈរបស់ខ្លួន ។

២៦-ការសង្កេតពិនិត្យ គឺជាគ្រូដ៏សំខាន់ ។

២៧-ការប្រុងប្រយ័ត្ន គឺជាមាតា ឯការអត់ធន់ ជាបិតានៃគុណធម៌ និងយសសិរី ។

២៨-អំណាចដ៏ខ្លាំងក្លាជាទីបំផុតគឺគុណធម៌ ព្រោះអាចយកឈ្មះលើចិត្តអាក្រក់របស់ខ្លួនឯងបាន ទាំងដែលអ្នកណាៗក៏មិនអាចដកហូតបានឡើយ ។

២៩-ព្យាយាមខន្តីស្មារតីប្រយ័ត្ននិយាយពាក្យពិតមានចិត្តកតញ្ញូ អ្នកមានធម៌នេះជាមនុស្សគំរូ សេពគប់យូរៗរឹតតែទុកចិត្ត ។

៣០-ប្រដៅខ្លួនឯងឲ្យបាន អានខ្លួនឯងឲ្យដឹង ប្រឹងខ្លួនឯងឲ្យដល់ ។

៣១-ធ្វើជាតួយ៉ាង ល្អជាងពាក្យប្រដៅទៅទៀត ។

៣២-ឃ្លាំងបញ្ញាពេញដោយសុភាសិត ។

៣៣-បើយើងមិនស្វែងរកការចេះដឹង និងសេចក្តីស្ងប់ទេ យើងពិតជាមិនបានជួបឡើយ ព្រោះការចេះដឹង និងសេចក្តីស្ងប់នោះ មិនមករកយើងជាដាច់ខាត ។

៣៤-បើប្រាថ្នាគ្រប់គ្រង់អ្នកដទៃ ត្រូវគ្រប់គ្រង់ដល់ចិត្តសន្តានរបស់គេផង គួរប្រើព្រះគុណជាងព្រះតេជ ។

៣៥-ការប្រឹងប្រែងព្យាយាម ដោយខ្វះចំណេះដឹងដូចព្រះចន្ទក្នុងពពក ហើយបើខ្វះព្យាយាមថែមទៅទៀតនោះ រមែងងងឹតដូចរាត្រីរនោច ។

៣៦-សៀវភៅល្អរមែងសម្លាញ់ដែលល្អ ទាំងក្នុងបច្ចុប្បន្ន ទាំងក្នុងអនាគតរហូតតទៅ ។

៣៧-ការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍វាជារឿងងាយ តែការគ្រប់គ្រង់ផ្ទះវាជាការលំបាក ។

៣៨-រៀបការព្រោះប្រាថ្នាសម្បត្តិទ្រព្យ វាជាការលក់សេរីភាពខ្លួនឯង ។

៣៩-ស្វាមីត្រចៀកថ្លង់ និងភរិយាខ្វាក់ភ្នែក នៅជាមួយគ្នាមានសេចក្តីសុខគ្រាន់បើ ។

៤០-ស្នេហា វាច្រើនតែផ្អែមត្រជាក់ក្នុងពេលចាប់ផ្តើម លុះមកដល់ចុងរមែងសាប ដូចបរិភោគអំពៅដេញពីគល់មករកចុងអ៊ីចឹងឯង ។

បទពិចារណា (ពាក្យ៨) អនិច្ចំទុក្ខំអនត្តា ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសម្តែង

បទពិចារណា

(ពាក្យ៨)

អនិច្ចំទុក្ខំអនត្តា ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសម្តែង

មនុស្សសត្វក្នុងលោកមិនថាចាស់ក្មេងវិលវល់វង្វេងតាមសភាពពិត។

ទុក្ខំខ្មែរប្រែថាភាពជាទុក្ខ កង្វាល់ឆ្ងាយសុខអម្ពល់ក្នុងចិត្ត

បង្កស្មាញ់ស្មោគ្រទុក្ខរួមរិត សង្ខេបតាមពិតមាន៥ប្រការ។

អនិច្ចំនោះភាពជាការមិនទៀង កើតស្លាប់តរៀងក្នុងវដ្តសង្សារ

ពីក្មេងដល់ចាស់ផ្លាស់ជាធម្មតា ខែប្រាំវស្សាប្តូរតាមរដូវ។

ឯអនត្តាថាមិនមែនខ្លួន ហាក់ដូចមិនជួនផ្ទួននៅលើផ្លូវ

ខ្លួនខ្ញុំទេតើម្តេចថាមិនត្រូវ ស្មាញស្មោគ្រពេកកូវសូមញាតិពិចារណ៍។

ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាបុគ្គលដ៏អស្ចារ្យក្នុងលោក‌!

២១-បើសម្លឹងមើលអ្នកដទៃក្នុងរឿងល្អ រមែងឃើញនូវផ្កាកុលាប តែបើសម្លឹងមើលក្នុងរឿងអាក្រក់ រមែងឃើញបន្លា ។

២២-សេចក្តីអត់ធន់ គឺជាអំណាច និងជាកម្លាំងដ៏ពិសេស ដែលយើងត្រូវប្រើជាមួយមនុស្សណា ដែលយើងត្រូវការនឹងយកឈ្មះមនុស្សនោះ ដូចពាក្យថា ‍‍«អំណត់មានអំណាច» ។

២៣-ការរៀនសូត្រស្វែងរកការចេះដឹង ជាចក្ខុរបស់ចិត្ត ។

២៤-ដរាបណា យើងនៅមានការស្រលាញ់ស្អប់ ដរាបនោះយើងមិនទាន់មានការចេះដឹងសព្វគ្រប់ទេ ។

២៥-ឋានៈទាប មិនមែនគួរឲ្យរង្កៀសទេ ដែលគួរឲ្យរង្កៀសនោះ គឺការអត់សមត្ថភាពក្នុងឋានៈរបស់ខ្លួន ។

២៦-ការសង្កេតពិនិត្យ គឺជាគ្រូដ៏សំខាន់ ។

២៧-ការប្រុងប្រយ័ត្ន គឺជាមាតា ឯការអត់ធន់ ជាបិតានៃគុណធម៌ និងយសសិរី ។

២៨-អំណាចដ៏ខ្លាំងក្លាជាទីបំផុតគឺគុណធម៌ ព្រោះអាចយកឈ្មះលើចិត្តអាក្រក់របស់ខ្លួនឯងបាន ទាំងដែលអ្នកណាៗក៏មិនអាចដកហូតបានឡើយ ។

២៩-ព្យាយាមខន្តីស្មារតីប្រយ័ត្ននិយាយពាក្យពិតមានចិត្តកតញ្ញូ អ្នកមានធម៌នេះជាមនុស្សគំរូ សេពគប់យូរៗរឹតតែទុកចិត្ត ។

៣០-ប្រដៅខ្លួនឯងឲ្យបាន អានខ្លួនឯងឲ្យដឹង ប្រឹងខ្លួនឯងឲ្យដល់ ។

៣១-ធ្វើជាតួយ៉ាង ល្អជាងពាក្យប្រដៅទៅទៀត ។

៣២-ឃ្លាំងបញ្ញាពេញដោយសុភាសិត ។

ទុក្ខឥតល្ហែ

មនុស្ស​សត្វ​គ្រប់​រូប​ដែល​កើត​មក​លើ​លោក​សន្និវាស​នេះ គ្មា​ននរណាម្នាក់​ពេញចិត្ត​នឹង​សេចក្តី​ទុក្ខ​ឡើយ មិន​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ ថែម​ទាំង​មិន​ចង់​ជួប​មិន​ចង់​ឭ​ពី​ពាក្យ​ថា​ទុក្ខ​នេះ​ទៀត​ផង ម្នាក់​ៗ​ប្រាថ្នា​ដើម្បី​ឲ្យ​បាន​រស់​ជា​សុខ កុំ​ឲ្យ​មាន​ទុក្ខ ប៉ុន្តែ​ទុក​ជា​ប្រាថ្នា​មិន​ចង់​ជួប​ប្រទះ​នូវ​សេចក្តី​ទុក្ខ​នេះ​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ កាល​ណា​មាន​រូប មាន​ជីវិត​